අංගොඩ මුල්ලේරියාව ප්‍රදේශවල පස් ජාවාරම හා මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම බෙහෙවින් ජනතාව බියවද්දාගෙන සිටියේ අංගොඩ ලොක්කා නමැති සංවිධානාත්මක අපරාධ කල්ලි නායකයාය.

ඔහුගේ එම ජාවාරම් නිසා විනාශ වූයේ මිනිස් ජීවිත පමණක් නොව සැම ජීවත් වන පරිසරයයි. ඔහුගේ අවකල් ක්‍රියා දෙස සියල්ලෝ නිහඬව බලා සිටියේ ඊට විරුද්ධව කතා කිරීම මරණයට අතවැනීමක් බව දැන සිටි බැවිණි.

එහෙත් වැලිගොඩ දැමීම නිසා මුල්ලේරියාවේ ඇළ මාර්ගයට සිදුවන හානිය දුටු එක් කාන්තාවක් පමණක් ඉදිරියට පැමිණ එයට එරෙහිව අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමට තරම් එඩිතර වූවාය. ඇයගේ සම්පූර්ණ නම තනූජා දිල්රුක්ෂි ඩයස් වුවත් ඇය සිටින පරිසරයේ උදවිය ඇයව හැඳින්වූයේ ‘ඇළේ කුමාරි’ නමිනි.

ඇළේ කුමාරිට දෙපයද කෑලිවලට කඩා ගැනීමට සිදුවී ඇත්තේ පාතාලයට විරුද්ධව කතා කළ බැවිනි. ඇය සොයා මුල්ලේරියාව ප්‍රදේශයට ගියෙමු. සුහදව පිළිගත් ඇය සිදුවීම් පෙළගැස්වුවේ මෙලෙසින්ය.

‘ඇළේ කුමාරි’ යන නම පටබැඳුනේ ඇයිද යන්න අපේ පළවෙනි පැනය විය.

‘මගේ ගේ ළඟින් යන මේ ඇළට මම හරි ආදරෙයි. මගෙ ගම යටවෙන්නෙත් මේ ඇළ නිසා. මම මේ ඇළ සංවර්ධනය කරන්න කුණු ජරාව දාන්නෙ නැතුව තියාගන්න ගමේ මිනිස්සු සමග එකතුවෙලා සිටිය නිසා තමයි ඇළේ කුමාරි කියන නම පටබැඳුණේ’

ඇයට අනුව සංවිධානාත්මක අපරාධකරුවකු වන අංගොඩ ලොක්කා සමග ආරවුලක් ඇතිකරගන්නා තැනට ඇය පත්වනුයේද ඇළට ඇගේ තිබූ ඇල්ම නිසාමය

‘මම අංගොඩ ලොක්කා කියන චරිතයත් එක්ක හැප්පෙන්න ගියේ නැහැ. එයා ප්‍රබල චරිතයක් වුණාට මට ඒ චරිතය ප්‍රබල වුණේ නැහැ. මම විරුද්ධ වුණේ මෙම ඇළ අවට පරිසරය, ගම විනාශ කරන පුද්ගලයන්ට විතරයි.

‘වැලි රොහාන් කියල පුද්ගලයෙක් ගමේ ඇළ පහළ ප්‍රදේශයෙන් හරස් කරලා වැලි ජාවාරමක් කරගෙන ගියා. ඒ ඉඩම පෞද්ගලික ඉඩමක්. ඒක සුදුමල්ලි කියල කෙනකුටයි අයිති. ඒත් අහන්න ලැබෙන හැටියට එම ඉඩම බලෙන් ලබාගත් එකක්. කුණු දාල පස් පුරවලා ඒවා ගොඩ කිරීම ගැනයි මම විරුද්ධ වුණේ. එ්කෙන් ඇළ අවහිර වෙලා ගමට එන ගංවතුරෙන් අපි පීඩාවට පත්වෙන නිසා. එ් කල්ලිය ගොඩ කරපු, අක්කර ගණනක වපසරිය නිසා වතුර බැහැල යන්න බැරි තත්ත්වයකුත් උදාවෙලා තිබෙනවා’

ඇයට අනුව ඇය මේ සටන අරඹන්නේ මෙයට සිව් වසරකට පමණ පෙර පටන්ය.

‘2016 ගංවතුර ඇතිවූ වෙලාවෙ අපි එයට හේතුව හොයාගෙන ගියා. එවකට තිබූ පහත්බිම් සංවර්ධන මණ්ඩලය විසින් අපට පැවැසුවේ අපේ ප්‍රදේශයේ බලවත් පුද්ගලයකුගෙන් තිබෙන තර්ජන නිසා මේ දේවල් සිදුවන බවක්. ඒ වගේම ඔවුන් අපට මගපෙන්වීම් කළා ඉදිරියේදී කළ යුතු දේවල් ගැන.

නමුත් ඒ සටනේ උච්ඡතම අවස්ථාවකදී ඇගේ දෙපා බිඳීයන්නේ මෙලෙසිනි.

‘2019 ජනවාරි 26 වෙනිදා අපේ නිවස පිටුපස තිබූ වගුරු බිම ගොඩ කිරීමට පටන් අරගෙන තිබුණා. එවිට මට ප්‍රදේශයේ මිනිස්සු කතා කරලා කිව්වා අක්කේ වටේම ග්‍රාමසේවක වසම්වල ගොඩකිරීම් කරද්දී ඔයා විරුද්ධ වෙනවා. ඔන්න ඔයාගෙ ඉඩම ළඟම ගොඩ කරනවා ඇයි නිහඬව ඉන්නෙ කියලා. ඊට පස්සෙ මම ඒ පිළිබඳව මුල්ලේරියාව පොලිස් ස්ථානාධිපතියි, මරික්කාර් මන්ත්‍රීතුමා, පහත්බිම් සංවර්ධන මණ්ඩලයේ සභාපති රොෂාන් ගුණතිලක වැනි නිලධාරීන් දැනුවත් කළා. පස්සේ පොලිස් නිලධාරීන් එතැනට පැමිණියා.

පොලිස් නිලධාරීන් එම ස්ථානය පරීක්ෂා කිරීමට ගියවිට පහත්බිම් සංවර්ධන මණ්ඩලයේ දූෂිත නිලධාරියෙක් පැමිණියා. මම ඔහු ගැන දන්න නිසා ඔහු මගෙන් ඇහුව දේවල්වලට උත්තර දෙන්නෙ නැතුව මගහැරලා හිටියා. එයට හේතුව මම එම පුද්ගලයා ඇසුරු කරන අය ගැන දන්න නිසා. පසුව මට ගමේ මිනිස්සු කිව්වා ඔයාගේ ජීවිතයට අනතුරක් වෙන්න ඉඩ තියෙනවා පරිස්සමින් ඉන්න කියලා. මම පොලිස් ස්ථානාධිපතිතුමාට කිව්වා අද ආව මෙම පුද්ගලයන් නිසා හෙට මගේ ජීවිතයට අනතුරක් විය හැකියි කියලා.’’

‘‘පහුවදා, ඒ කියන්නේ ජනවාරි 27 වැනිදා මම වැඩට ගිහින් ගෙදර ආවා. මම රක්ෂණ සමාගමක සේවය කරන්නෙ. සේවය නිමවෙලා නිවසට ඇවිත් ගේ පිටිස්සෙ තිබෙන කුකුළු කූඩුව ළඟට හැමදාම යන එක මගේ පුරුද්දක්. මම එදත් සුපුරුදු විදියට එතනට ගියා. එක පාරටම ආපු පිරිසක් මගේ කකුල්වලට පොලුවලින් පහර දුන්නා. මම හිතන විදිහට හතර දෙනෙක් හෝ පස්දෙනෙක් හිටියා. මම මුනින් අතට වැටිලා හිටිය නිසා මට හරියට අඳුනගන්න බැරිවුණා.මට දැනුණ වේදනාව කියාගන්න බැහැ. මගෙ දුව දුවගෙන ඇවිත් කෑගහපු පාර මට පහර දුන් පුද්ගලයන් පැනලා දිව්වා. දුව මාව රෝහලට ඇතුළත් කළා. මගේ දකුණු කකුල සහ වම් කකුල ස්ථාන කිහිපයකින් කැඩිල තිබ්බා. මාස 7ක් පමණ මට ඇවිදින්න බැරුව එකතැන් වෙලා සිටියා. ගමේ සියලුම දෙනා මාව බලන්න ආවා. මට ගොඩක් අය උදව් උපකාර කළා. අංගොඩ ලොක්කාගේ මෙම ක්‍රියාවට ගමේ මිනිස්සු විරෝධය දැක්වූවා’

ඇය අංගොඩ ලොක්කා සහ මේ වගුරුබිම් ගොඩ කිරීම ගැන දක්වන්නේ මෙවැනි අදහසකි.

‘මා දන්නා තරමින් ග්‍රාම සේවා වසම් 4ක පමණ පර්චස් 800ක් පමණ වගුරුබිම් ගොඩ කරල තිබෙනවා. අංගොඩ ලොක්කා වගේම ලොක්කගෙ නම විකුණල ලොක්කගෙ ගෝලයොත් මේ දේවල් කරල තිබුණා. අංගොඩ ලොක්කා රටක හැංඟිලා ඉඳල ගේම් ගැහුවට සැප වින්ඳෙ මෙහෙ ඉන්න ගෝලයෝ. හොඳට කාලා බීලා සුව පහසු ජීවිත ගත කරපු අය ගොඩක් හිටියා. තවමත් ඒ අය සුරසැප විඳින්නේ අංගොඩ ලොක්කගෙ මුදල්වලින්. දැන් එයාල දේශපාලනයත් එක්ක ඉන්නවා’

ඇය ජීවිත අවදානමක් ගනිමින් මේ වගුරු බිම් ගොඩ කිරීමට එරෙහිව සටන් වදිද්දී කොටිකාවත්ත මුල්ලේරියාව ප්‍රදේශයේ වගකිවයුතු රජයේ නිලධාරීන් මේ පරිසර හානිය ගැන කීවේ කුමක්දැයි අපි ඇයගෙන් ඇසුවෙමු.

‘එයාල කියන්නෙ ඒවා දන්නෙ නැහැ කියලා. උසස්ම නිලධාරියෙක් කිව්වෙ ‘අනේ අපිට ඕවට අත දාන්න බැහැ’ කියලා. ‘ඔයාට වේච දේ අපිටත් වෙයි අපි පාතාලයට බයයි’ කියල තමයි කිව්වෙ.

හේමන්ත ලියනපතිරණ - අරුණ